Rocznica akcji Bollwerk

Dziś mija kolejna rocznica akcji Bollwerk, która została przeprowadzona w nocy z 20 na 21 lutego 1942 r. na terenie portu rzecznego w Poznaniu przez Związek Odwetu, wchodzący w skład Związku Walki Zbrojnej. Była to największa tego typu akcja polskiego podziemia w czasie II wojny światowej w stolicy Wielkopolski. Tereny znajdujące się nieopodal Mostu Chwaliszewskiego nad Wartą w Poznaniu było wówczas dużym portem przeładunkowym, nazywanym bollwerkiem od niemieckiego słowa oznaczającego wał ochronny. Dla Niemców port był ważnym punktem na linii zaopatrzenia Wehrmachtu na froncie wschodnim. W niemieckich magazynach znajdowały się głównie odzież zimowa, mundury i żywność przeznaczone dla wojska. Akcja podpalenia magazynów została zaplanowana i przeprowadzona pod kierownictwem Michała Garczyka pseudonim "Kuba", dowodzącego Oddziałem Lotnej Dywersji Bojowej Wielkopolskiego Kierownictwa Związku Odwetu. Istotną rolę w akcji odegrał Antoni Gąsiorowski pseudonim "Ślepy", który został zamordowany przez gestapo podczas brutalnego śledztwa w 1943 r.

Początkowo opinia ekspertów z Berlina wskazała na wadliwą instalację elektryczną jako przyczynę pożaru. Jednak niemiecka policja w Poznaniu kontynuowała śledztwo, które doprowadziło ją do uczestników akcji. Niemal wszyscy zostali aresztowani. 8 października 1943 r. niemiecki prokurator skierował do poznańskiego Sondergericht akt oskarżenia. Aresztowani w wyniku śledztwa zostali osadzeni w Forcie VII (więzienie niemieckiej policji bezpieczeństwa), a następnie w więzieniu przy ul. Młyńskiej (Stamlager Posen). Stamtąd mogli wysłać do bliskich listy pożegnalne. Listy zostały napisane prawdopodobnie przez strażników więziennych w języku niemieckim. Oryginalne są podpisy więźniów, co potwierdziły późniejsze zeznania świadków. Na mocy wyroku skazującego na karę śmierci w więzieniu przy ul. Młyńskiej 16 grudnia 1943 r. stracono 11 Polaków. Pozostali w większości zginęli w wyniku brutalnego śledztwa albo w obozach koncentracyjnych. Polacy, którzy ponieśli śmierć w wyniku akcji Bollwerk: Michał Garczyk, Edward Silski, Michał śmigielski, Stanisław Sztukowski, Czesław Ławicki, Tomasz Prymelski, Antoni Piechowiak, Leonard Kolanek, Tomasz Maćkowiak, Edmund Jankowiak, Marian Anioła, Władysław Laube, Stanisław Piotrowski, Stanisław Kaliszan, Józef Przybylski, Lech Nowacki, Antoni Gąsiorowski.

Całą akcję Bollwerk szczegółowo opisała p. Aleksandra Pietrowicz z poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w okolicznościowej broszurze. Zachęcamy do lektury.

Źródło: IPN Poznań.